Żelazostopy, inaczej zwane ferrostopami lub też stopami wstępnymi żelaza to stopy przejściowe stosowane w branży hutniczej. W ich skład wchodzą pewne ilości żelaza oraz jeden lub też więcej pierwiastków metali nieżelaznych, lub też półmetali. Do najbardziej popularnego żelazostopu należy zaliczyć żelazokrzem (ferrokrzem) – FeSi. Wykorzystywany jest on w różnych procesach metalurgicznych, głównie jako odtleniacz i składnik stopowy. Żelazokrzem o najwyższej czystości jest stosowany do wyrobu stali o wysokiej przenikliwości magnetycznej. Wraz z dodatkiem wapnia wykorzystywany jest jako element modyfikujący w produkcji żeliwa szarego i sferoidalnego. Dodatkowo wykorzystywany jest w procesach stalowniczych, stanowiąc reduktor w procesach rafinacyjnych. Do innych popularnych żelazostopów można zaliczyć: żelazomangan (ferromangan), stosowany jako dodatek stopowy i odtleniacz w procesie wytapiania stali i żeliwa, żelazochrom (stosowany jako dodatek stopowy staliw), ale również żelazomanganokrzem i żelazonikiel. Ogólnie rzecz biorąc, żelazostopy wykorzystywane są jako stopy przejściowe w hutnictwie żelaza. Poza tym powszechnie stosuje się je również w przemyśle aluminiowym i przemyśle chemicznym. Z tych też względów transporty żelazostopów są istotnymi z punktu widzenia logistyki światowej gospodarki. W transporcie żelazostopy to ładunki skategoryzowane jako sypkie towary suche. Praktycznie w każdym z przypadków logistyka stosowana wobec różnych odmian ładunku jest bardzo podobna. Dostępne są następujące granulacje żelazostopów:
Morskie rynki frachtowe
Przewóz żelazostopów jest istotnym elementem logistyki globalnej gospodarki i stanowi 0,17% światowego handlu. Głównymi eksporterami tych towarów są: Indonezja, Brazylia, RPA oraz Kazachstan. Z kolei największymi importerami są takie silne gospodarczo kraje jak: Chiny, Holandia, Japonia, USA, a także Niemcy. Transporty żelazostopów odbywają się głównie do centrów metalurgicznych, a więc uprzemysłowionych części świata, gdzie znajdują się huty, jak i inne zakłady metalurgiczne czy też aluminiowe. Stąd też silnymi ośrodkami obrotu tymi towarami są: USA, Brazylia, Chiny, kraje Unii Europejskiej, a także Indie czy też chociażby Japonia oraz Australia. Zresztą kraje Azji na czele z Chinami mają aż 61% udziału w produkcji i konsumpcji żelazostopów. Globalnie żelazostopy to bardzo duży rynek i w 2020 r. oszacowany został na ok. 42,7 mld USD. Do 2028 r. średnia roczna stopa wzrostu tego rynku jest z kolei oszacowana przez znawców tego rynku co najmniej na ok. 7%. Taki oczekiwany, stosunkowo pokaźny rozwój ma wiązać się przede wszystkim z oczekiwaną w przyszłości zwiększoną produkcją stali. Czy zaburzenia rynków spowodowane spowolnieniem gospodarek świata wpłyną na tak oszacowany trend wzrostowy? Będzie to zapewne ściśle skorelowane ze spodziewanym spowolnieniem gospodarczym, ale wzrost, chodź może nie aż tak pokaźny, jak to zakładano, powinien być nadal widoczny w kolejnych latach. Żelazostopy są ładunkiem ciężkim i nie są zbytnio wymagające, jeśli chodzi o warunki transportu. Generalnie rzecz ujmując, należy dochować odpowiedniej staranności oraz ogólnie przyjętych w logistyce dobrych praktyk i zasad dotyczących obrotu tego rodzaju ładunkami.
Składowanie w portach i załadunek na statki
Zasadniczą czynnością świadczoną w ramach transportu żelazostopów jest ich przewóz. Obejmuje on czas, w którym ładunek żelazostopów pozostaje w środku transportowym będącym zarówno
w trakcie przemieszczania się, jak i w czasie zatrzymania. Podstawowymi środkami transportu stosowanymi do przewozu żelazostopów są: pojazd samochodowy, wagon, jednostki pływające. W zasadzie w ogóle nie spotyka się dla tej kategorii ładunkowej przewozów samolotowych. Aby ładunek z żelazostopami znalazł się w przeznaczonym do tego pojeździe transportowym, wymagane są dodatkowe działania pojawiające się w tzw. punktach transportowych. Do tych manipulacji zalicza się: załadunek i wyładunek żelazostopów i ich składowanie, które z kolei można podzielić na: krótko- lub też długookresowe. Dodatkowo do manipulacji można również zaliczyć przewozy ładunków na terenie samego punktu transportowego. Żelazostopy są podobne i w miarę jednorodne wielkościowo, jeśli chodzi o wygląd zewnętrzny. W charakterystyce fizycznej mają też podobną gęstość. Żelazostopy składowane i przewożone są w warunkach lądowych (transportem drogowym lub kolejowym) luzem lub w specjalnych opakowaniach, tzw. big bagach. Stosuje się również kontenery. Towar nie powinien mieć w trakcie całego procesu logistycznego styczności z wilgocią, ani też innymi ładunkami. Stąd też zazwyczaj ładunki żelazostopów składuje się w zamkniętych przestrzeniach, aby w razie pojawienia się reakcji chemicznej nie wytwarzać toksycznych chmur szkodzących środowisku. Do manipulacji ładunkowych żelazostopów stosuje się dźwignice z chwytakami, a także inne portowe urządzenia manipulacyjne pozwalające zebrać i przenieść kamienną postać żelazostopów do wyznaczonych miejsc docelowych.
Statki do przewozu żelazokrzemu i przewóz drogą morską
W znakomitej większości transportów do przewozów żelazostopów wykorzystywane są statki masowe lub, w mniejszym stopniu, uniwersalne drobnicowce. Są to najczęściej stosowane w żegludze bliskiego zasięgu
tzw. małe trampy, a więc jednostki wykorzystywane do tzw. przewozów breakbulk na różnych trasach. Ładownie jednostek pływających czy też kontenery z tym ładunkiem zabierane na statki powinny być zarówno suche, jak i czyste. Wyjątkowo istotnym elementem jest tutaj również szczelność pokryw ładunkowych lub też konstrukcji kontenera – właśnie po to, aby nie dostawała się woda i wilgoć.
Niebezpieczeństwa i szkody w porcie oraz w trakcie podróży morskiej
Żelazostopy traktowane są jako materiały, które w niesprzyjających okolicznościach, tj. niewłaściwych warunkach ich przewozu, mogą być groźne i niebezpieczne. Mają tendencje do tzw. akumulacji zanieczyszczeń. Stąd też należy unikać zakurzenia i brudzenia ładunku innymi towarami lub różnego rodzaju zanieczyszczeniami. Chociaż nie są one same w sobie toksyczne, to niewłaściwe manipulacje mogą spowodować uwolnienie się toksycznych dla środowiska gazów. Do głównych niebezpieczeństw związanych z transportem morskim żelazostopów należy zaliczyć przede wszystkim przesunięcie ładunku, a więc utratę stateczności jednostki i jej dalsze konsekwencje. Do zagrożeń można zaliczyć również te wypadki, które związane są z przeciążeniami wynikającymi z masy ładunku. Dodatkowo do katalogu zagrożeń należy włączyć także możliwość wzmożenia i zintensyfikowania pożaru, a nawet wybuchu w efekcie kontaktu ładunku z ogniem.
