W portach Gdańska, Gdyni oraz Szczecina i Świnoujścia trwają wielomiliardowe inwestycje obejmujące zarówno prace modernizacyjne, jak i budowę zupełnie nowej infrastruktury. Kierunek prac jest zbieżny we wszystkich 4 portach. Największe nakłady są przeznaczane na pogłębianie kanałów portowych, modernizację nabrzeży i modernizację dostępu do portu od strony lądu. Po sukcesie jaki odniosło DCT Gdańsk – obecnie Baltic Hub – wszystkie porty chcą też tworzyć głębokowodne nabrzeża zewnętrzne.
Port Gdańsk
W połowie 2022 r. zakończyła się inwestycja „Modernizacja toru wodnego, rozbudowa nabrzeży oraz poprawa warunków żeglugi w Porcie Wewnętrznym”. Był to projekt współfinansowany w 85% przez Unię Europejską z instrumentu CEF („Łącząc Europę”), a całkowity koszt tego przedsięwzięcia wynosił 595 mln zł. Jego realizacja rozpoczęła się w 2016 r. i obejmowała swoim zakresem nabrzeża: Oliwskie, Ziółkowskiego, Obrońców Poczty Polskiej i Mew, Zbożowe, Wisłoujście, Dworzec Drzewny oraz odcinki nabrzeży: Wiślanego, Szczecińskiego, Bazy Oznakowania Nawigacyjnego, o łącznej długości ok. 5 km, a także 7-kilometrowy tor wodny portu wewnętrznego.
– Rozbudowa hydrotechnicznej infrastruktury portowej poprawiła dostępność do wewnętrznej części Portu Gdańsk dla większych statków, a także jakość ich obsługi. Dzięki tej inwestycji podniesione zostały parametry nawigacyjne toru wodnego, co znacznie poprawiło bezpieczeństwo żeglugi. Rozbudowa nabrzeży doprowadziła m.in. do wydłużenia ich linii cumowniczych – informuje Aneta Urbanowicz, specjalista ds. redakcji tekstów w Porcie Gdańsk.
Dzięki modernizacji toru wodnego zwiększyło się zanurzenie statków wchodzących do portu wewnętrznego. W kanale portowym mogą być obsługiwane jednostki do 250 m długości, o szerokości 35 m i zanurzeniu 10,6 m. Natomiast w Kanale Kaszubskim – statki o długości do 190 m, szerokości 25 m i zanurzeniu 9,35 m.
Port Gdańsk inwestuje również w infrastrukturę dostępową od strony lądu w porcie wewnętrznym. Trwa modernizacja układu drogowo-kolejowego w rejonie nabrzeża Przemysłowego. Inwestycja realizowana jest w ramach projektu „Rozbudowa i modernizacja węzłów sieci bazowej w Porcie Morskim w Gdańsku w zakresie dostępowej infrastruktury drogowo-kolejowej”, współfinansowanego z instrumentu „Łącząc Europę” (na lata 2014-2020). W jej zakres wchodzi m. in. przebudowa układu kolejowego i drogowego między nabrzeżem Przemysłowym a ul. Ku Ujściu oraz między ul. Chemików a przyczółkiem przeprawy promowej w ciągu ul. Bosmańskiej przez Kanał Kaszubski. Zmodernizowane i wybudowane zostaną drogi o łącznej długości około 1,6 km wraz z niezbędną infrastrukturą. Zmodernizowana zostanie bocznica Chemiki wraz z budową i przebudową układu torowego na odcinku ok. 6 km. Przebudowane zostaną również sieci wodociągowe, sanitarne, elektroenergetyczne, teletechniczne. Powstanie sieć kanalizacji deszczowej, sieć oświetleniowa, nowe ogrodzenie terenu i 2 posterunki wartownicze. Prace potrwają do końca 2023 r.
Przy tak wielkich inwestycjach niezbędna była również rozbudowa portowego systemu elektroenergetycznego. Roboty obejmowały modernizację rozdzielni wysokiego napięcia 110 kV, w tym stanowisk transformatorów mocy, dostawę i montaż 2 transformatorów o mocy 40 MVA każdy, rozbudowę budynku stacji i rozdzielnicy SN 15 kV o 12 pól odpływowych oraz modernizację pól zasilających i pomiarowych w zakresie dostosowania do zwiększonej mocy. Całość została sfinansowana ze środków ZMPG. Koszt inwestycji to ponad 6,7 mln zł. Port Gdańsk zakończył też, wiosną 2022 r., modernizację systemu oświetlenia. Inwestycja trwała 2,5 roku i kosztowała ok. 4 mln zł. Jej celem była poprawa parametrów technicznych, a także oszczędności związane z bieżącą eksploatacją oświetlenia.
Ponadto władze gdańskiego portu przygotowują się do kolejnej dużej inwestycji „Poprawy infrastruktury Portu Gdańsk wraz z analizą wdrożenia systemu niskoemisyjnego OPS dla zrównoważonego rozwoju sieci TEN-T”, która ma być dofinansowana w ramach CEF 2 na lata 2021-2027. Projekt obejmuje rozbudowę 4 kolejnych nabrzeży portu wewnętrznego: Wiślanego, Bytomskiego, Rudowego i Węglowego, o łącznej długości 1916 m, wraz z infrastrukturą kolejową. Na razie ogłoszono 3 postępowania przetargowe na wyłonienie wykonawców robót budowlanych na nabrzeżach: Rudowym, Bytomskim i Wiślanym. Ogłoszenie czwartego przetargu, na nabrzeże Węglowe, planowane jest w III kwartale 2023 r. W ramach projektu planowane jest też zadanie studyjne, dotyczące przygotowania „Analizy wdrożenia systemu zasilania statków z lądu w Porcie Gdańskim (OPS – Onshore Power Supply)”. Planowany okres realizacji inwestycji to lata 2023-2027. Trwają też rozmowy na temat możliwości bunkrowania statków gazem, ale będzie to możliwe dopiero po uruchomieniu terminalu pływającego FSRU. Inwestycja ma być gotowa w latach 2027-2028.
Kluczowe dla rozwoju Portu Gdańsk są również inwestycje kontrahentów. Baltic Hub (DCT Gdańsk) rozpoczął budowę T3, dzięki czemu zdolności przeładunkowe terminalu kontenerowego wzrosną do 4,5 mln TEU. W ramach tego przedsięwzięcia, którego wartość wyniesie ok. 2 mld zł, powstanie nabrzeże głębokowodne o długości 717 m, głębokości 18 m oraz plac składowy o powierzchni 36 ha. Teren ten powstanie w wyniku zalądowienia obszaru morskiego znajdującego się w granicach administracyjnych portu. Oddanie nabrzeża do użytku przewidziane jest w 2024 r.
Rozbudowuje się też Naftoport. W związku z rosnącymi przeładunkami ropy naftowej podjął decyzję o budowie dodatkowego stanowiska do rozładunku ropy z tankowców (obecnie posiada 5 stanowisk). Moce przeładunkowe Naftoportu to ok. 40 mln t.
Port Gdynia
W Porcie Gdynia w 2022 r. zakończono budowę i oddano do użytku Publiczny Terminal Promowy. Wartość inwestycji to ponad 290 mln zł, z czego dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej wyniosło 116,8 mln zł. Lokalizacja terminalu blisko wejścia do portu wewnętrznego znacznie ułatwia manewrowanie i skraca czas związany z zawinięciem statku do portu, liczony od rozpoczęcia cumowania do wyjścia jednostki. Łączny czas manewrów nie przekracza 2 godz. Dzięki temu Stena Line mogła wprowadzić na trasę między Gdynią a szwedzką Karlskroną 2 promy ro-pax klasy E-Flexer, jedne z największych promów na Bałtyku, o długości 240 m i linii ładunkowej o 3600 m.
W minionym roku oddano także do użytku ponad 17 ha placów manewrowo-składowych na terenie Centrum Logistycznego Portu Gdynia. Służą one do składowania kontenerów oraz elementów farm wiatrowych. Wykonano też m.in. odwodnienie liniowe, uzbrojenie podziemne i nadziemne, sieci kanalizacji deszczowej, sanitarnej, wodociągowej, tzw. hydrantowej wraz ze zbiornikiem oraz przepompownią wody pożarowej. Wybudowano również sieci elektroenergetyczne i telekomunikacyjne, 2 trafostacje, zbiornik retencyjny wraz z drogą dojazdową, a także pomosty obsługowe dla kontenerów chłodniczych. Wartość tej inwestycji to ponad 70,7 mln zł netto.
Inwestycją, której realizacja obecnie trwa w Porcie Gdynia, jest „Przebudowa akwenów wewnętrznych Portu Gdynia do głębokości 16 m”. Stanowi ona kluczowy etap wieloletnich inwestycji prowadzonych przez Zarząd Morskiego Portu Gdynia realizowanych w ramach zadania inwestycyjnego „Pogłębianie toru podejściowego i akwenów wewnętrznych Portu Gdynia – etapy I i III oraz przebudowa nabrzeży w Porcie Gdynia – etapy II i III”.
Jednym z głównych elementów projektu jest wykonanie robót czerpalnych i zasypowych wraz z robotami budowlanymi i telekomunikacyjnymi, które są realizowane na podstawie umowy z lipca ub.r. z belgijską firmą Jan De Nul NV. Prace obejmują m.in.: przebudowę akwenów wewnętrznych portu do głębokości 16 m wraz z budową i rozbiórką umocnienia dna, zabezpieczenie rurociągów podwodnych dla potrzeb przebudowy akwenów wewnętrznych do głębokości 16 m oraz przebudowę umocnienia dna stanowiska prób na uwięzi przy Pirsie III dla potrzeb przebudowy akwenów wewnętrznych do głębokości 16 m.
Po zakończonych przebudowach nabrzeży Norweskiego, Słowackiego, Włoskiego oraz Portowego i skróceniu Północnej Ostrogi Pilotowej rozpoczęte zostały prace polegające na wykonaniu robót czerpalnych na całej długości Kanału Portowego, od wejścia głównego do nabrzeża Puckiego, do docelowej głębokości 16 m. Pogłębione zostaną również Baseny III, IV oraz V. W ramach prac wykonywane są umocnienia dna przy nabrzeżach Szwedzkim, Bułgarskim i Puckim oraz nad rurociągami paliwowymi zlokalizowane w dnie w rejonie awanportu, a także przekładane są kable teletechniczne przebiegające pod dnem Kanału Portowego.
Projekt ma na celu obsługę w porcie znacznie większych jednostek, tj. o długości do 400 m, co znacząco przyczyni się do zwiększenia przeładunków w Porcie Gdynia, zarówno w zakresie kontenerów, jak i towarów masowych oraz drobnicy. Zadanie realizowane jest w ramach wsparcia funduszy z Unii Europejskiej.
Trwają też prace budowlane na nabrzeżu Holenderskim. W planach jest m.in. przebudowa nawierzchni kolejowo-drogowej wraz z uzbrojeniem oraz budowa sieci, która zasili żurawie portowe. Modernizacja tej części Portu Gdynia ma dać nowe możliwości jego rozwoju. Koszt tego projektu to ponad 32,6 mln zł brutto. Planowany termin zakończenia tej inwestycji to grudzień 2023.
Na początku listopada ub.r. wybrana została też najkorzystniejsza oferta na „Przebudowę nawierzchni kolejowo-drogowych wraz z infrastrukturą w ciągu ul. Chrzanowskiego w Gdyni w torach prowadzących na nabrzeże Holenderskie, Szwedzkie oraz Śląskie”. Realizacja przedmiotu zamówienia została powierzona firmie Spector, a jej koszt to 5,4 mln zł.
W trakcie realizacji jest również inwestycja prowadzona w gdyńskim porcie przez PKP Polskie Linie Kolejowe. W ramach projektu „Poprawa dostępu kolejowego do portu morskiego w Gdyni” zabudowano już blisko 80 km torów oraz ponad 200 rozjazdów. Powstają 2 nowe wiadukty kolejowe, które usprawnią przejazd do portu. Gotowa jest publiczna ładownia oraz 11 podziemnych zbiorników retencyjnych, kolejne 2 są w budowie. Z oddanego do użytku w marcu 2022 r. Lokalnego Centrum Sterowania Gdynia Port prowadzony jest ruch pociągów do nabrzeży. Prace dyżurnych ruchu wspierają nowoczesne urządzenia i systemy komputerowe. W ciągu doby kolejarze zapewniają przejazd ok. 50 pociągów z ładunkami oraz ok. 230 jazd manewrowych. Inwestycje PLK związane z dojazdem do trójmiejskich portów mają wartość ponad 2,6 mld zł netto. Prawie 40% tej kwoty stanowi dofinansowanie unijne ze środków CEF.
W ub.r. trwały również prace związane z projektem budowy portu zewnętrznego. Według planów miałby objąć obszar ok. 150 ha, na którym miałby powstać m.in. głębokowodny terminal kontenerowy o rocznej zdolności przeładunkowej 2,5 mln TEU. Wstępny koszt budowy portu zewnętrznego to 4 mld zł. ZMPG uzyskał już decyzję środowiskową oraz przeprowadził rozpoznanie dna morskiego w zakresie badań ferromagnetycznych, które pozwolą wykryć obiekty niebezpieczne, w tym np. pozostałości po II wojnie światowej.
Realizowany jest też projekt dotyczący “Prac przygotowawczych dla zadania inwestycyjnego Rozbudowa infrastruktury dostępu w Porcie Gdynia”. Inwestycja ma polegać na wykonaniu robót budowlanych rozbudowujących infrastrukturę dostępu dla statków w Basenie IV i V Portu Gdynia oraz przebudowę dostępu lądowego „ostatniej mili” do tego rejonu portu. Projekt jest finansowany ze środków unijnych CEF Transport 2018. Całkowity koszt jego gdyńskiej to 12 mln zł, a dofinansowanie wynosi 3,75 mln zł.
Dwie inwestycje zewnętrzne bezpośrednio związane z Portem Gdynia to modernizacja linii kolejowej nr 201 oraz przygotowania do budowy Drogi Czerwonej. Projekty są na bardzo różnym etapie zaawansowania. Na modernizację linii kolejowej zostały w minionym roku ogłoszone przetargi, natomiast dla Drogi Czerwonej tworzona jest dopiero wstępna dokumentacja.
Linia kolejowa 201 to alternatywny ciąg transportowy Bydgoszcz-Trójmiasto. PKP PLK ogłosiły w lipcu przetarg dla zadania A. Obejmuje ono m.in. roboty budowlane na odcinku Kościerzyna-Somonino (27 km wraz ze stacjami). Dobudowany będzie drugi tor, powstanie też sieć trakcyjna, podniesiona zostanie prędkość dla pociągów pasażerskich do 140 km/h. Prace są jednak mocno opóźnione. Pierwotnie miały być zrealizowane do 2022 r. Aktualnie ich koniec planuje się na 2027 r.
Natomiast w październiku ub.r. Ministerstwo Infrastruktury podpisało z firmą Mosty Katowice umowę na stworzenie dokumentacji nowej trasy łączącej obwodnicę Trójmiasta z gdyńskim portem. Za 8 mln zł wykonawca w ciągu 1,5 roku od podpisania umowy ma opracować dokumentację dla planowanych trzech odcinków Drogi Czerwonej, co pozwoli wystąpić o decyzję środowiskową, a następnie ogłosić przetarg na zaprojektowanie i budowę drogi.
Zespół portów Szczecin-Świnoujście
Najważniejszym projektem inwestycyjnym mającym wpływ na zespół portów Szczecin-Świnoujście było pogłębienie toru wodnego do głębokości 12,5 m. Wartość tej inwestycji, którą zrealizował Urząd Morski w Szczecinie, wynosiła ok. 1,44 mld zł. Aby jednak osiągnąć zakładany efekt w postaci większego wolumenu obsługiwanych ładunków, konieczne jest dostosowanie portowych nabrzeży do nowej głębokości toru wodnego. Zadanie to wykonuje Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście w ramach 2 pakietów inwestycyjnych „Poprawa dostępu do portu w Szczecinie w rejonie Basenu Kaszubskiego” oraz „Poprawa dostępu do portu w Szczecinie w rejonie Kanału Dębickiego”. W ramach inwestycji w Basenie Kaszubskim powstanie m.in. nowe nabrzeże Dąbrowieckie, a zmodernizowane zostaną nabrzeża Katowickie i Chorzowskie. Z kolei projekt w rejonie Kanału Dębickiego obejmuje wybudowanie nabrzeża Norweskiego o długości 300 m, zmodernizowanie nabrzeża Czeskiego i Słowackiego oraz poszerzenie Kanału Dębickiego do 200 m na całej jego długości. Akweny portowe uzyskają głębokość 12,5 metra. Nabrzeża mają być gotowe w 2024 r., łączna wartość obu inwestycji to 750 mln zł.
Jednocześnie trwają prace mające poprawić dostęp do zachodniopomorskich portów od strony lądu. Inwestycje realizowane przez PKP PLK umożliwią dojazd do portów dłuższym i cięższym składom. Wartość inwestycji wynosi łącznie ok. 1,5 mld zł.
Z kolei w Terminalu LNG w Świnoujściu, ZMPSiŚ, wspólnie z Gaz Systemem, realizuje wartą prawie 2 mld zł inwestycję obejmującą budowę trzeciego zbiornika na LNG, drugiego nabrzeża i infrastruktury do załadunku i rozładunku skroplonego gazu. Inwestycja zwiększy elastyczność pracy świnoujskiej instalacji do ok. 8,3 mld m3 rocznie oraz umożliwi uruchomienie nowych usług, na które jest coraz większy popyt na dynamicznie rozwijającym się rynku LNG. Termin zakończenia inwestycji to koniec 2023 r.
Kolejna inwestycja w Świnoujściu to przystosowanie infrastruktury terminalu promowego do obsługi transportu intermodalnego. Obszarem działań objęta jest północna część terminalu, tj. stanowiska promowe nr 5 i 6 oraz ich zaplecze, które połączono w jedno stanowisko. W rezultacie powstanie linia cumownicza o długości 294 m, umocnione będzie także dno przy nabrzeżu. Istniejąca rampa przeładunkowa o szerokości 14 m i nośności 60 t zostanie przebudowana i uzyska 35 m szerokości i 180 t nośności. Zakres prac obejmuje również przebudowę istniejącej i wykonanie nowej, niezbędnej infrastruktury technicznej na nabrzeżu i zapleczu.
– Kwestią kluczową jest przebudowa istniejących oraz budowa nowych torów kolejowych i placów manewrowo-postojowych. Z kolei zakup i montaż rękawa pasażerskiego umożliwi bezkolizyjne przemieszczanie się pieszych, natomiast budowa estakady nad stacją kolejową Świnoujście w znakomity sposób skomunikuje teren terminalu z zapleczem – informuje Monika Woźniak-Lewandowska, specjalistka ds. komunikacji i PR ZMPSiŚ.
Zakupione zostaną również 4 ciągniki siodłowe i 2 reach stackery. Całkowity koszt robót budowlanych przekracza 155 mln zł, a zakończenie inwestycji planowane jest w 2023 r. Z kolei w ub.r. przy terminalu powstał parking oferujący 278 miejsc dla ciężarówek.
W ramach portowych inwestycji szczególny nacisk położono również na ograniczenie szkodliwych emisji oraz bezpieczeństwo energetyczne portów. Projekt obejmuje: sieci wodociągowe, kanalizację sanitarną, kanalizację wód opadowych, zasilanie elektroenergetyczne, sieci teletechniczne, sieć wody przeciwpożarowej oraz system odwadniania terenów. Prowadzone prace uporządkują i uzupełnią infrastrukturę techniczną we wszystkich rejonach portu w Szczecinie i Świnoujściu. Zapewni to optymalizację zużycia nośników energii, lepszą ochronę środowiska i dostosowanie do obowiązujących norm i przepisów. Inwestycja umożliwi zasilanie promów w energię elektryczną z sieci lądowej (zamiast z agregatów), co dodatkowo ograniczy zanieczyszczenie środowiska. Planowany koszt całego projektu przekracza 119 mln zł. Jednak najważniejszą inwestycją, będącą w przygotowaniu, jest budowa portu zewnętrznego w Świnoujściu.
– Głębokowodny Terminal Kontenerowy to zupełnie nowy etap rozwoju zespołu portów Szczecin-Świnoujście. Przyszły terminal ma powstać w ciągu najbliższych kilku lat i docelowo osiągnąć roczną zdolność przeładunkową ok. 2 mln TEU. Będzie w nim możliwa równoczesna obsługa co najmniej 2 jednostek typu ULCS/megamax. Obiekt powstać ma zgodnie z koncepcją „green terminal” – informuje M. Woźniak-Lewandowska.
Znaczna część portowych inwestycji współfinansowana jest ze środków unijnych w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko oraz CEF. W perspektywie 2004-2006 kwota inwestycji zrealizowanych przez ZMPSiŚ wyniosła 120 mln zł, w kolejnej perspektywie 2007-2013 wzrosła do 650 mln zł, a w latach 2014-2020 z czasem realizacji do 2023 r. sięga blisko 2 mld zł.
