Transport produktów spożywczych w temperaturze kontrolowanej to jeden z najważniejszych elementów globalnego systemu żywnościowego. Dla przedsiębiorstw przemysłu spożywczego największym wyzwaniem jest dostarczanie produktów o wysokiej jakości, zachowujących swoje właściwości sensoryczne oraz odżywcze podczas transportu na duże odległości.
Odpowiednia kontrola temperatury oraz wilgotności są kluczowe dla utrzymania jakości produktów spożywczych. Właśnie dlatego kontenery chłodnicze są coraz częściej stosowane do transportu mięsa mrożonego oraz świeżych owoców. W przypadku tego pierwszego towaru kontener zapewnia utrzymanie stałej temperatury, co zapobiega rozwojowi mikroorganizmów, takich jak bakterie i grzyby, które mogą zepsuć produkt. W przypadku owoców chodzi natomiast o odpowiednią temperaturę, wentylację, poziom wilgoci, a nawet kontrolowaną atmosferę. To wszystko minimalizuje bowiem ryzyko zepsucia produktu i zachowanie jego jakości.
Na rynku dostępne są głównie standardowe reefery, w opcji 20’ i 40’, z temperaturą wewnątrz kontenera w zakresie od –25°C do +25°C oraz możliwością ustawienia wilgotności i wentylacji. Inną opcją są specjalistyczne kontenery z możliwością kontroli atmosfery wykorzystywane w transporcie owoców. W przewozach wykorzystuje się również konwertery typu high cube reefer, czyli 40’ i 45’, pozwalające na załadunek towarów o większej objętości.
Wyższe koszty
Reefery są kosztowniejsze w wynajmie i utrzymaniu niż standardowe kontenery, ze względu na wymagane specjalistyczne systemy chłodzenia, izolacji i kontroli temperatury. Ich koszt może być znacznie wyższy od rozwiązań standardowych, zwłaszcza w przypadku kontenerów chłodzonych z regulacją atmosfery, które wymagają bardziej zaawansowanych systemów elektronicznych. Wewnątrz kontenerów znajdują się agregaty chłodnicze, co zmniejsza przestrzeń na ładunek – w transporcie większych objętości towarów może to być wyraźną wadą. Reefer z dostępem od góry wymagają natomiast specjalistycznego sprzętu do załadunku i rozładunku, co może wiązać się z dodatkowymi kosztami i problemami logistycznymi. Inną wadą wspomnianych kontenerów jest konieczność regularnego serwisowania i konserwacji, w tym przypadku oprócz dodatkowych kosztów istnieje też ryzyko potencjalnych opóźnień w dostawie. Podsumowując, choć kontenery typu reefer są niezbędne do transportu produktów spożywczych i farmaceutycznych, ich koszt jest wyższy niż w przypadku standardowych kontenerów, a ich użytkowanie wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia.
Statystyki na temat wykorzystania kontenerów reefer w Europie pokazują, że rośnie liczba firm, które korzystają właśnie z nich w celu przewozu produktów spożywczych. Według danych European Container Glass Federation w 2020 r. liczba kontenerów chłodzonych w Europie wynosiła ok. 650 tys., co stanowi ok. 8% całkowitej liczby kontenerów używanych w transporcie morskim. W ostatnich latach wzrosła liczba firm, które korzystają z reeferów ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na świeże produkty spożywcze, które wymagają utrzymania odpowiedniej temperatury podczas transportu.
Po pierwsze zapewnia to świeżość produktu oraz utrzymanie jego właściwości sensorycznych i odżywczych podczas transportu. Po drugie minimalizuje to straty jakościowe podczas transportu i zmniejsza ilość odpadów żywnościowych. Po trzecie transport w kontenerach chłodzonych zapewnia bezpieczeństwo produktów, minimalizując ryzyko zepsucia czy skażenia produktów. Po czwarte umożliwia to przewóz produktów na znaczne odległości, dzięki czemu konsumenci na całym świecie mogą cieszyć się różnorodnością produktów spożywczych.
Wzrost liczby ludności oraz globalizacja handlu spowodowały zwiększenie zapotrzebowania na transport produktów spożywczych. Transport w temperaturze kontrolowanej w reeferach stał się już standardem w branży spożywczej. Trend ten będzie się rozwijał w przyszłości, ponieważ producenci żywności i przewoźnicy będą nadal dążyć do zapewnienia jakości produktów spożywczych i minimalizowania strat jakościowych podczas transportu.
Współczesne kontenery chłodzone są wyposażone w systemy monitorowania, które umożliwiają ciągłe kontrolowanie warunków transportu, co mocno wpływa na bezpieczeństwo i jakość produktu. Najnowocześniejsze z nich posiadają systemy automatyczne, które korygują warunki wewnątrz kontenera, aby utrzymać stałą temperaturę. Do transportu chłodniczego produktów wrażliwych wykorzystywane są rejestratory temperatury (data loggery), które monitorują na bieżąco temperaturę wewnątrz kontenera przez całą drogę aż do portu przeznaczenia. Część z nich jest również wyposażona w czujnik światła, dzięki czemu można dokładnie określić, kiedy kontener dotarł do klienta i został rozładowany, czujnik służy też jako alert w przypadku niepożądanego otwarcia. Kontenery są także wyposażone w systemy alarmowe, które informują o ewentualnych awariach lub zmianach warunków transportu.
Trendy w transporcie w temperaturze kontrolowanej
Aktualnie na rynku transportu morskiego mięsa mrożonego i świeżych owoców można zauważyć kilka trendów i zmian. Wynikają one z różnych czynników gospodarczych, takich jak wzrost cen i ograniczenia w handlu międzynarodowym. Wiele krajów wprowadziło ograniczenia w imporcie i eksporcie mięsa w związku z pandemią, odzwierzęcymi chorobami zakaźnymi, takimi jak „ptasia grypa” czy A/H1N1. Również decyzje administracyjne w poszczególnych krajach uniemożliwiły sprzedaż produktów spożywczych. Bardzo wysokie ceny surowców energetycznych także miały bezpośredni wpływ na powstające zakłócenia i destabilizację rynku dla producentów mięsa czy owoców.
W 2020 r. Chiny wprowadziły tymczasowe ograniczenia importu mięsa wieprzowego z Polski ze względu na wykrycie przypadków ASF w Polsce. Z kolei w 2021 r. Korea Południowa wprowadziła ograniczenia importu mięsa wieprzowego z Polski ze względu na wykrycie wirusa ASF w Polsce. Warto jednak zauważyć, że Polska jest jednym z największych producentów mięsa w Europie i na świecie, a polski przemysł mięsny jest pod stałą kontrolą i podlega monitorowaniu przez władze sanitarno-epidemiologiczne, co ma na celu zapobieganie pojawianiu się chorób i wirusów w mięsie.
Wszystkie te czynniki wpłynęły na wysokie ceny produktów na rynkach światowych. Część rynków dla określonych produktów została zamknięta, co wymusiło na uczestnikach poszukiwania nowych rynków zbytu na swoje produkty. Niestabilność łańcuchów logistycznych i wysokie ceny produktów wymusiły natomiast konieczność skracania czasu transportu i próby korzystania z nowych kanałów logistycznych. Taki proces intensywnie obserwujemy w przypadku transportu świeżych owoców, głównie jabłek i innych świeżych produktów spożywczych takich jak jajka czy sadzonki drzew owocowych.
Owoce z Polski są transportowane drogą morską do różnych miejsc na świecie, w zależności od potrzeb i preferencji importerów. Trafiają m.in. do: Indii, Wietnamu, Bangladeszu, Kanady, USA Kuwejtu, Algierii, Maroka, Egiptu, czy na bardziej egzotyczne Malediwy. Warto zauważyć, że kierunki eksportowe owoców z Polski mogą się zmieniać w zależności od sezonu i dostępności produktów.
Obserwujemy wzrost popytu na produkty ekologiczne. Coraz więcej konsumentów poszukuje produktów ekologicznych, co wpłynęło na wzrost zapotrzebowania na transport morski mięsa i owoców pochodzących z upraw i hodowli organicznych, naturalnych, niskoprzetworzonych. Takie produkty są droższe w porównaniu do produktów nieekologicznych i w związku z tym ich transport morski w reeferach jest możliwy i opłacalny.
Szymon Bąbelek
dyrektor ds. rozwoju biznesu
Polfrost Internationale Spedition
